Hệ thống công đồng Trần Triều là ban thờ rất quan trọng trong tín ngưỡng Thờ Mẫu Tứ Phủ của người Việt. Trong ban Trần Triều, đứng đầu là Đức Ông Trần Triều Trần Hưng Đạo Đại Vương là người danh nhân tài ba xuất chúng tài đức vẹn toàn của dân tộc, đồng thời cũng là danh nhân quân sự cổ kim của thế giới. Trong hệ thống thờ Mẫu Tam Tứ Phủ không thể thiếu ban thờ Đức Ông Trần Triều trừ tà sát quỷ. Vậy hệ thống Trần Triều gồm những ai? Những người sát căn Trần Triều là người như thế nào? hãy cùng tìm hiểu dưới đây. 

Sát căn Trần Triều là gì?

Nghi thức hầu Trần Triều là một trong những hình thức đặc sắc, mang đậm dấu ấn cổ xưa nhất. Nhà Trần không thuộc hệ thống thờ Tứ Phủ, mà có lối thờ tự riêng và phép tắc riêng. Tuy nhiên có điểm chung là Thần Chủ của cả hai bên đều thuộc dòng Thiên Tiên, giáng phàm để cứu nhân độ thế, phạt ác trừ tà và đều dùng hình thức thăng đồng để thỉnh các chư vị Thần Linh.

Theo quan niệm dân gian, muốn hầu được Trần Triều thì trước hết thanh đồng phải có "căn" và được ăn lộc nhà Trần mới được đội lệnh hầu đồng. Trong huyền tích cũng cho rằng, các nghi thức hầu đồng nhà Trần cực kỳ linh thiêng, có sự kết nối năng lượng vô hình từ chính các vị Thánh được thỉnh về thượng đồng.

Nét đặc sắc khi hầu nhà Trần là phép lên đai thượng, xiên lình, lấy dấu mặn. Đức Ông khi thượng đồng xiên lình hai tai và hai lình quân. Tứ vị Vương Tử ngự đồng lên đai thượng, xiên lình. Vương Cô Đệ Nhị về ngự đồng mang theo cờ kiếm, lấy dấu mặn. Đức Ông về chứng. Dấu mặn dùng để chữa bệnh, trừ tà, chữa điên, trấn yểm... theo quan niệm dân gian, thường là trấn yểm cho Đền to phủ lớn, trấn những vùng long mạch lớn, nếu dùng máu Thánh để trấn thì khó mà phá được. Phép lên đai thượng, xiên lình, lấy dấu mặn thường chỉ những người có "căn cao số nặng" mới hầu được. Vì khi lên đai thượng hai người đứng hai bên kéo dây thít chặt vào cổ, mắt ngầu đỏ lộn tròng, mặt hổ phù, nhiều người không phải căn cao mà lên đai thượng chết ngay trên sập hầu.

"Thánh Ông có lệnh truyền ra

Các quan thủy bộ cùng là chư dinh

Hô vang trấn động Nam thành

Đánh Đông dẹp Bắc tung hoành mọi nơi".

Hệ thống Trần Triều gồm những ai?

1. Vương Phụ Vương Mẫu

Vương Phụ: Khải Thánh An Sinh Vương tự là Trần Liễu được tặng phong Hiển Hoàng Khâm Minh Đại Vương.

Vương Mẫu: An Sinh phu nhân, thụy hiệu Thiện Đạo Quốc Mẫu.

Hai vị là người đã sinh ra Đức Thánh Trần, có ban thờ riêng mà không thờ chung với bàn thờ của Đức Ông Trần Triều. 

2. Đức Thánh Trần Hưng Đạo Đại Vương

Hưng Đạo Đại Vương tự là Trần Quốc Tuấn tước phong Quốc Công Tiết Chế Hưng Đạo Đại Vương. Đức Đại Vương chính cung (Cửu Thiên Vũ Đế Trần Triều hiển thánh Thái Sư Thượng Phụ Quốc Công bình bắc đại nguyên suý Nhân Vũ Hưng Đạo Đại Vương thượng thượng thượng đẳng thần).

Đức Thánh Trần (1228-1300) ông mất ngày 20/8, Ông là con trai thứ của Trần Liễu, anh trai Vua Trần Thái Tông (Trần Cảnh). Ba lần chống giặc, các vua Trần đều giao cho ông quyền tiết chế (Tổng tư lệnh quân đội). Vì ông biết dùng người tài, thương yêu binh lính vì vậy tướng sĩ hết lòng tin yêu ông. Đạo quân cha con ấy trở thành đội quân bách chiến bách thắng vang danh mãi ngàn đời sau này. Khi Ngài ngự đồng thường mặc áo đỏ thêu rồng, hổ phù, ngài làm phép ra uy sát quỷ trừ tinh, bóng Đức Ông khá nặng nếu không phải đồng cựu đội lệnh nhà Trần thì không hầu được.

 Đức Thánh Trần Hưng Đạo Đại Vương là một danh nhân kiệt xuất của dân tộc đồng thời là danh nhân quân sự cổ kim của thế giới. Năm 1984, tại London, trong một phiên họp với các nhà bác học và quân sự thế giới do Hoàng gia Anh chủ trì đã công bố danh sách 10 đại nguyên soái quân sự của thế giới, trong đó có Trần Hưng Đạo Đại Vương. 

Theo gốc tích dân gian truyền lại, ông chính là Thanh Tiên Đồng Tử trên Thiên Đình phụng lệnh Ngọc Hoàng đầu thai xuống hạ giới mang theo phi thân kiếm, cờ ấn, tam bảo của Lão Tử, Ngũ Tài của Thái Công. Như vậy cho thấy nhà Trần cũng xuất phát từ dòng tu tiên Đạo Giáo. Gốc của pháp Tứ Phủ (Đạo Mẫu) chính là Tam Phủ (Đạo Tiên). Nhà Trần không thuộc Tứ Phủ có lối thờ phụng riêng và phép tắc khác bên Tứ Phủ nhưng Thần Chủ của Tứ Phủ và của bên Nhà Trần đều thuộc dòng Thiên Tiên vâng lệnh Ngọc Hoàng Thượng Đế mà giáng phàm để cứu dân độ thế, khuyến thiện phạt ác. Tuy xuất xứ khác nhau nhưng cùng chung một nhiệm vụ, vì vậy hiện nay có sự phối thờ Trần Triều và Tứ phủ.

Trần Quốc Tuấn là người văn võ song toàn cũng là bậc tướng trụ cột của triều đình, ông chính là người đã soạn ra hai cuốn binh thư: "Binh Thư Yếu Lược và Vạn Kiếp Tổng Bí Truyền Thư" để răn dạy các tướng cầm quân đánh giặc. Khi giặc Nguyên lộ rõ ý đồ xâm lược, Trần Quốc Tuấn đã viết lên "Hịch tướng sĩ", truyền lệnh cho các tướng nhằm dạy bảo họ những lẽ thắng bại, tiến lui. Những câu từ trong "Hịch Tướng Sĩ" đều toát lên sự oai hùng, thống thiết, khẳng định văn chương của một bậc đại bút.

Ông cũng là một bậc tướng gồm đủ tài đức: Là tướng nhân, ông thương dân thương quân, chỉ cho họ con đường sáng. Là tướng nghĩa, ông coi việc phải hơn điều lợi. Là tướng trí, ông biết lẽ đời sẽ dẫn đến đâu, là tướng dũng, ông xông pha vào nơi nguy hiểm để đánh giặc, tạo nên những trận như Bạch Đằng oanh liệt nghìn đời. Là tướng tín, ông bày tỏ trước cho quân lính theo ông sẽ được gì, trái lời ông sẽ gặp hoạ. Cho nên, cả 3 lần đánh giặc Nguyên, ông đều được giao trọng trách điều bát binh mã và đều lập được công lớn.

Vương Phi Phu Nhân

Bà vốn là con gái của vua Trần Thái Tông. Sinh thời, bà có hiệu là Thiên Thành Công Chúa. Sau khi mất bà được truy phong thụy hiệu là Nguyên Từ Quốc Mẫu. Bà mất ngày 28/9.

3. Tứ Vị Vương Tử

Tứ vị Vương Tử là bốn người con trai tài giỏi, tài đức vẹn toàn kề vai sát cánh cùng Đức Ông Trần Hưng Đạo Đại Vương. 

- Đức Thánh Cả: Hưng Vũ Vương, tự là Trần Quốc Nghiễn.

Đức Thánh Cả Trần Triều Thượng Tướng. Khai quốc công Hưng Vũ đại vương Trần Quốc Nghiễn, Ngài ngự áo đỏ khăn đỏ, lưng đeo cờ kiếm. Ngài ngự đồng lấy dấu máu làm bùa trừ tà sát quỷ chữa bệnh cứu người trần gian.

- Đức Phó Tằng: Hưng Hiến Vương, tự là Trần Quốc Uất.

Đức Phó Tằng Trần Triều Thượng Tướng. Tiết độ sứ Hưng Hiến đại vương Trần Quốc Uất, ngài ngự áo đỏ khăn đỏ, lưng đeo cờ kiếm. Ngài chuyên bắt tà ma, cắm đất tìm cốt và trị trùng.

- Đức Thánh Đệ Tam: Hưng Nhượng Vương, tự là Trần Quốc Tảng.

Đức Thánh Đệ Tam Trần Triều Thượng Tướng. Khai quốc công Hưng Hiến đại vương, Đệ Tam Ông Cửa Suốt Hưng Nhượng Vương Trần Quốc Tảng. Ngài ngự áo đỏ khăn đỏ, lưng đeo cờ kiếm, ngài ngự đồng sát quỷ trừ tà, chữa bệnh.

- Đức Thánh Đệ Tứ: Hưng Trí Vương, tự là Trần Quốc Hiện.

Đức Thánh Đệ Tứ Trần Triều Thượng Tướng. Khai quốc công Hưng Trí đại vương Trần Quốc Hiện, ngài ngự áo đỏ khăn đỏ, lưng đeo cờ kiếm.

4. Nhị Vị Vương Cô

Nhị Vị Vương Cô là hai người con gái của Đức Thánh Trần.

- Đệ Nhất Vương Cô: Quyên Thanh Công Chúa. Vương Cô đệ nhất chính là vợ của Vua Trần Nhân Tông, mẹ ruột Vua Trần Anh Tông. Ngài chính là hoàng hậu được biết đến với tước hiệu Bảo Thánh Hoàng Thái Hậu. Sau khi mất Ngài được truy phong thụy hiệu Khâm Từ Bảo Thánh Hoàng Hậu. Sau này Ngài theo Vua Trần Nhân Tông tu tại Chùa Yên Tử. Khi ngự đồng Vương Cô mặc áo màu đỏ, đầu đội khăn đóng, dùng khăn đỏ thắt dải buộc lên.

- Đệ Nhị Vương cô: Đại Hoàng Công Chúa. Đệ Nhị Vương Cô là phu nhân của tướng quân Phạm Ngũ Lão. Có thuyết cho rằng Vương Cô tuy là con ruột của Đức Thánh Trần, nhưng lại phải đổi thành con nuôi để có thể kết hôn với Phạm Ngũ Lão. Tước hiệu của Vương Cô sau khi trở thành con nuôi là Anh Nguyên Quận Chúa. Khi ngự đồng cô mặc áo màu vàng, một số nơi hầu cô mặc áo màu xanh, cô làm phép trừ linh tróc tà.

5. Lục Bộ Trần Triều

Đây là những danh tướng tài ba xuất chúng một lòng theo nghĩa quân của Trần Hưng Đạo Đại Vương. Tuy không mang họ Trần nhưng vẫn thuộc về Công đồng Trần Triều và được phối thờ ở các đền điện Trần Triều trong đó bao gồm:

- Đức Ông Phò Mã: Điện Tiền Phò mã - Phạm Ngũ Lão. Trần Triều vương tế điện suý thượng tướng quân quan nội hầu Phạm sắc phong Chiêu Cảm Hùng Văn Đại Vương. Ngài ngự đồng khăn áo đỏ, ngài về tiễn đàn nhà Trần.

- Yết Kiêu Tả Tướng Quân: Tên thật là Phạm Hữu Thế, là tùy tướng của Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn. Ông có tài bơi lội như loài thủy tộc được Trần Hưng Đạo trọng dụng và đặt tên là Yết Kiêu. Ông được vua Trần phong tước Trần Triều Hữu Tướng Đệ Nhất bộ đô soái thủy quân tước hầu, lễ hội của ông ngày 15/1.

- Dã Tượng Hữu Tướng Quân: Nếu nói về tài huấn luyện voi thì không ai giỏi bằng ngài, ngài là tướng giỏi lục quân.

- Nghĩa Xuyên Tướng Quân: An Nghĩa Đại Vương - Nguyễn Chế Nghĩa.

- Hùng Thắng Tướng Quân: Quận Công Vi Hùng Thắng.

- Huyền Quang Tướng Quân: Tướng quân Thái úy Đặng Huyền Quang, tài ba võ nghệ hơn người, được vua Trần thăng tướng quân Thái úy, ông mất ngày 10/10.

6. Trần Triều Vương Nữ

Trần Triều Vương Nữ Tôn Thuận Thánh Bảo Từ Hoàng Hậu: Bà là con gái trưởng của Hưng Nhượng Vương Trần Quốc Tảng. Là vợ của Vua Trần Anh Tông. Mẹ đích của Vua Trần Minh Tông.

7. Trần Triều Tướng Quân

- Trần Triều Khống Bắc tướng quân An Nghĩa Đại Vương Nguyễn Chế Nghĩa: Ngài là người có tài văn võ song toàn, đứng đầu ban võ, ngài mất ngày 28/8.

- Đức Thái Bình công chúa: Cô là con nuôi của Đức Thánh Trần Hưng Đạo, có công phục vụ nhà Trần ở vùng Thái Bình, khi ngự đồng cô mặc áo màu xanh.

- Đức Trần Bình Trọng

8. Cô Bé và Cậu Bé Trần Triều

- Cô Bé Cửa Suốt: Tức Trần Triều Vương ngoại nữ tôn Tịnh Huệ công chúa. Cô là con gái của Phạm Ngũ Lão và là thứ phi của Vua Trần Anh Tông, Anh Tông Hoàng Đế thứ phi. Cô cùng Đức ông Đệ Tam trấn thống lĩnh ba quân thủy binh trấn giữ ngoài Cửa Suốt nên gọi là Cô Bé Cửa Suốt. Khi ngự đồng cô mặc trang phục màu trắng, múa kiếm và cờ lệnh, ngày tiệc của cô là ngày 2/3 âm lịch.

- Cậu Bé Cửa Đông: Hiển Thánh Vương tôn chủ bộ tướng. Trong hệ thống thờ các vị thánh Trần Triều cổ không hề có Cậu bé cửa Đông, khoảng những năm 1990 một số đồng thầy hầu giá cậu bé Cửa Đông theo lối hầu mới, ghép Tứ Phủ với Trần Triều trong một buổi. Lối trước đây thì Tứ Phủ và Trần Triều hầu tách riêng các buổi khác nhau.

Có thuyết khác cho rằng, Thánh Cậu trấn giữ Cửa Đông, hay một số tài liệu nói Cậu là Cậu Bé Quận bản Đền trong Đền Cửa Đông được Đức ông Đệ Tam trao quyền trấn giữ Cửa Đông, cậu được thờ ở 1 ngôi đền Mẫu gần đền cửa ông.

Một số tài liệu nói rằng Cậu là cháu trai của Hưng Đạo Đại Vương, bằng Cô bé Cửa Suốt, tuy vậy không nói rõ đó là vị cháu nào của Hưng Đạo Đại Vương. Có giả thiết cho rằng, Cậu chính là Hoài Văn Hầu - Trần Quốc Toản là cháu nội vua Trần Thái Tông. Khi ngự đồng Cậu mặc áo vàng hoặc trắng, đầu vấn khăn ngang, múa cờ và kiếm.

9. Ngũ Hổ Đại Tướng

Ban Ngũ Hổ của hệ thống Đức Thánh Trần cũng có phần giống với ban Ngũ Hổ của hệ thống Tứ Phủ về phần phương hướng và màu sắc. Hãy cùng tìm hiểu về danh hiệu đầy đủ của các ngài Ngũ Hổ dưới đây:

Bên cạnh đó, hệ thống Công đồng Trần Triều còn có các vị tướng khác như: Đỗ Vỹ, Trần Nhật Duật, Trần Sầm, Đỗ Hựu, Nguyễn An, Nông Thị Tâm, Trần Bách, Đoàn Thại, Lâm Văn Cường, Đỗ Hưng,…Hiện nay, hệ thống thờ Trần Triều được trải rộng khắp miền Bắc như ở đền Kiếp Bạc, đền Cổ Trạch, đền A Sào, đền Bảo Lộc, đền Trần Thương.

Hệ thống Trần Triều không phải là một phủ, sự sắp xếp của nhà Trần theo gia đình chứ không phải theo quan tước, hàng bậc như trong hệ thống Tứ Phủ. Bên Trần Triều thì Lục bộ Thánh Ông đều được phong tước, khi về đồng các Ngài ngự áo đỏ, chỉ riêng Cô Đôi Đại Hoàng ngự áo vàng, cô Thái Bình ngự áo xanh. Đức Đại Vương Trần Hưng Đạo tuyệt đối không lên đai thượng, không múa long đao, đi cờ kiếm từ vào hè trở đi. Mùa xuân khai đền Ngài đi cờ hồng bằng khăn phủ diện. Đức Đại Vương không xiên lình lấy dấu mặn. Người thủ nhang đồng đền có căn mới được hầu Ngài. Những thanh đồng lâu năm vững bóng phải được đội lệnh nhà Trần sau đó mới được phép hầu Ngài.