Nằm trong quần thể di tích văn hóa lịch sử cấp Quốc gia, Đền Mẫu Lào Cai nằm tọa lạc tại hợp lưu giữa hai dòng sông Nậm Thi và sông Hồng chảy vào đất Việt thuộc tại phường Lào Cai, tỉnh Lào Cai. Đền Mẫu là một trong những địa điểm tâm linh có công trình giá trị văn hóa tiêu biểu, ăn sâu vào tiềm thức tín ngưỡng của người dân Lào Cai nói riêng và nhân dân Việt Nam nói chung. Vậy ngôi đền linh thiêng này đang thờ vị Thánh Mẫu nào? hãy cùng tìm hiểu dưới đây.

Đền Mẫu Lào Cai thờ ai?

Đền Mẫu tọa lạc tại cột mốc biên giới số 102 giữa Việt Nam và Trung Quốc, gần cửa khẩu quốc tế Lào Cai xưa thuộc phố Bảo Thắng, châu Thủy Vĩ, tỉnh Hưng Hóa; nay thuộc phường Lào Cai, thành phố Lào Cai, Việt Nam. Ngôi đền được nhân dân vùng cửa ải Lê Hoa thuộc phố Bảo Thắng xưa xây dựng từ thế kỉ thứ 18. Xưa kia chỉ là một ngôi thờ nhỏ qua nhiều năm trùng tu tôn tạo đến nay ngôi đền thiêng đã dựng được 9 gian thờ. 

Đền Mẫu là nơi tôn thờ Thánh Mẫu Liễu Hạnh công chúa – một vị nhân thần giàu lòng từ bi, trừ tà diệt ác, cứu giúp dân nghèo, đồng thời phù trợ cho triều đình chống giặc ngoại xâm để bảo vệ biên cương Tổ quốc. Trong tâm thức dân gian, Thánh Mẫu còn được tôn vinh là người Mẹ linh thiêng của dân tộc Việt Nam. Việc tôn thờ Thánh Mẫu Liễu Hạnh còn mang ý nghĩa thể hiện cho nguyện vọng, ý chí: Từ thiên tử cho tới thứ dân cùng tôn sùng, xây dựng, giữ gìn một biểu tượng quốc gia, dân tộc.

Việc dựng đền thờ Mẫu ngay nơi cửa ngõ của đất nước không chỉ thể hiện ý chí độc lập, tự cường và khát vọng giữ gìn toàn vẹn lãnh thổ, mà còn là biểu tượng cho đời sống hòa bình, no ấm và hạnh phúc. Ngôi đền đã chứng kiến bao biến động thăng trầm của lịch sử, từ những trang oanh liệt đến những nỗi đau và niềm vui của dân tộc. Dù trải qua bất kỳ thời kỳ nào, người dân nơi đây vẫn một lòng hương khói, phụng thờ. Ngôi đền không chỉ là điểm đến văn hóa tâm linh, thu hút khách hành hương và du lịch, mà còn như một “cột mốc” thiêng liêng khẳng định chủ quyền quốc gia và tôn vinh bản sắc văn hóa, tín ngưỡng đặc trưng của nhân dân Việt Nam nơi địa đầu Tổ quốc.

Thánh Mẫu Liễu Hạnh đã in đậm trong tâm thức của người dân Việt Nam nói chung và nhân dân tỉnh Lào Cai nói riêng từ thế kỷ XVI. Trải qua bao biến động thăng trầm của lịch sử, đến nay Bà được tôn phong là Mẫu Nghi Thiên Hạ, được nhân dân gửi gắm niềm tin và ước nguyện về “Thiên hạ thái bình – Quốc thái dân an – Phong đăng hòa cốc”. Mẫu Liễu Hạnh vừa là biểu tượng gần gũi trong đời sống thường nhật, vừa là hình ảnh linh thiêng trong đời sống tín ngưỡng và tâm thức của người Việt.

Trong tiềm thức dân gian, Thánh Mẫu Liễu Hạnh hiện thân với nhiều phẩm chất cao quý: là Tiên nên có phép Tiên, là Phật nên thấm nhuần tư tưởng từ bi, là Mẫu nên mang tình thương và đức hy sinh của người Mẹ, là Thánh nên vô cùng linh thiêng; lại là con nhà gia thế nên tinh thông kinh sử, giỏi đàn ca, thơ phú. Ở Bà hội tụ đức hiếu nghĩa của Nho giáo và pháp thuật huyền diệu của Đạo giáo. Chính vì vậy, Thánh Mẫu Liễu Hạnh trở thành biểu tượng, là một trong Tứ Bất Tử, được tôn xưng là Mẫu Nghi Thiên Hạ, để rồi qua bao thế hệ vẫn còn vang vọng lời nhắc nhở thiêng liêng: “Tháng Tám giỗ Cha – Tháng Ba giỗ Mẹ”.

Đền Mẫu nằm trong quần thể Di tích Đền Thượng, tỉnh Lào Cai - nơi thờ tự và ghi nhớ công lao to lớn của Quốc công tiết chế Trần Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn. Đền Mẫu cùng với Đền Thượng còn là nơi có vị trí chiến lược quan trọng, là cột mốc biên cương phía Bắc của Tổ quốc và là địa chỉ đỏ của cội nguồn lịch sử, văn hóa dân tộc.

Ngoài ra, trong đền còn phối thờ các vị thần thánh khác như: Ngọc Hoàng Thượng đế, Quan Hoàng Bảy, Quan Hoàng Mười, Quan lớn Thủ Đền, Chầu bà Đệ Nhị Sơn Trang, v.v... Các pho tượng thờ ở trong đền đều được sơn son thiếp vàng mang dáng vẻ uy nghi.

Phía sau ngôi đền tựa vào bức tường cổ do nghĩa quân Lưu Vĩnh Phúc xây dựng năm xưa nhằm chống giặc ngoại xâm bảo vệ biên cương bờ cõi. Bởi vậy, đền Mẫu đã được các Vua thời nhà Nguyễn ban cho 3 đạo sắc phong: Tự Đức năm thứ sáu (24/9/1853); Tự Đức năm thứ 33 (24/11/1880); Khải Định năm thứ 9 (25/7/1924).

Để tưởng nhớ công ơn to lớn của Thánh Mẫu Liễu Hạnh, đồng thời duy trì các hình thức diễn xướng dân gian hướng tới sự tôn thờ vị Thánh Mẫu tôn quý của dân tộc Việt Nam. Hàng năm, đền Mẫu tổ chức lễ hội vào hai ngày: 

+ Ngày 12/02 âm lịch hàng năm là ngày lễ Mẫu sở tại tưởng nhớ ngày Mẫu giáng về đây. Đây là hoạt động nội tự nhằm cáo yết của chức sắc trong đền, hướng tới ngày chính tiệc;

+ Ngày 03/3 âm lịch hàng năm, tổ chức lễ hội Đền Mẫu Lào Cai theo nghi lễ Mẫu Tổ truyền thống với các hoạt động tế lễ dân gian, diễn xướng hầu đồng, dâng hương.

Trải qua trên 200 năm tồn tại, ngôi đền gắn liền với những giá trị lịch sử của dân tộc, với những nét văn hoá mang đậm bản sắc và là cột mốc tâm linh nơi địa đầu biên giới nên đền Mẫu được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di tích Lịch sử Văn hóa cấp Quốc gia theo Quyết định số 325/QĐ-BVHTTDL ngày 26/01/2011. Với ý nghĩa đó, đền Mẫu và đền Thượng hợp thành một quần thể di tích tâm linh được đông đảo các du khách thập phương tìm về về cội nguồn. Vì vậy, những giá trị lịch sử và văn hoá đó cần được bảo tồn và phát huy thành tài sản cho muôn đời con cháu mai sau.