Đền Chúa Thác Bờ thờ ai? Sự tích Chúa Thác Bờ Hòa Bình
Đền Chúa Thác Bờ hiện nay là một trong những ngôi đền tâm linh được rất nhiều người biết đến. Ngôi Đền tọa lạc tại xã Thung Nai, huyện Cao Phong và xã Vầy Nưa, huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình. Nơi đây thờ hai bà Chúa người Mường đã có công giúp Vua Lê Lợi trong trận đánh đèo Cát Hãn của Lê Lợi năm 1431. Vậy hai vị Chúa Bà đó là ai? hãy cùng tìm hiểu chi tiết dưới đây.
1. Tìm hiểu về hai Bà Chúa tại Đền Chúa Thác Bờ
Bà Chúa Thác Bờ tên thật là Đinh Thị Vân, là người gốc Mường là con gái của một tộc trưởng người Mường ở xã Kim Bôi, Hòa Bình và một bà là người Dao thuộc xã Vầy Nưa. Hai bà sinh ra và lớn lên tại Hòa Bình dưới thời Nhà Trần. Ngày đó, quân Minh xâm lược nước ta, bà Đinh Thị Vân đã kêu gọi nhân dân quyên góp lương thực nuôi quân giúp Vua Lê Lợi trong trận đán đèo Cát Hãn. Hai Bà giúp nhân dân ổn định cuộc sống và hiển linh giúp dân vượt thác Sông Đà, thuyền bè đi lại được an toàn nên nhân dân nơi đây vô cùng tôn kính đã lập đền thờ hai Bà và có tên gọi Đền Chúa Thác Bờ ngày nay.
2. Truyền thuyết Chúa Thác Bờ và cuộc dẹp loạn của Vua Lê Lợi
Theo ghi chép trong "Đại Việt Sử Ký Toàn Thư", vào tháng 11 năm Tân Hợi (1431), vua Lê Lợi dẫn quân đi trấn áp cuộc nổi loạn của Đèo Cát Hãn, một thổ tù ở châu Mường Lễ (nay thuộc Lai Châu). Tương truyền rằng, khi đoàn quân tiến theo đường thủy và đường bộ, qua hai nhánh sông Thao và sông Đà, đến khu vực Thác Bờ thì bị chặn lại bởi dòng nước chảy xiết, thác ghềnh hiểm trở, bọt tung trắng xóa và vô số đá ngầm lởm chởm, khiến quân không thể tiếp tục di chuyển.
Trong lúc khó khăn ấy, có hai người phụ nữ – một là Đinh Thị Vân, người dân tộc Mường ở xã Hào Tráng (xưa kia), và một cô gái người Dao ở xóm Mó Nẻ, xã Vầy Nưa (huyện Đà Bắc) – đã đứng ra kêu gọi dân bản đóng góp lương thực để giúp nhà vua nuôi quân. Đồng thời, các bà cũng vận động thanh niên trong vùng lên rừng chặt tre, nứa để kết bè, đóng thuyền, giúp quân lính vượt qua thác Bờ tiến đánh giặc.
Sau khi giành chiến thắng trở về, vào tháng 3 năm Nhâm Tý (1432), vua Lê Lợi dừng chân nghỉ tại Chợ Bờ và đã đề thơ, khắc bia để ghi nhớ dấu ấn. Lúc đó, Bà Đinh Thị Vân và một bà người Dao lại tiếp tục kêu gọi bà con trong bản góp cơm lam, thịt muối, rượu cần và tổ chức múa hát để chào đón, chúc mừng đoàn quân khải hoàn.
Về sau, khi hai bà qua đời, người dân trong vùng kể lại rằng các bà thường hiển linh, phù trợ giúp người đi thuyền vượt qua ghềnh đá, Thác Bờ một cách an toàn. Cảm động trước công lao và đức độ của hai bà, nhà Vua đã ban chiếu cho dân lập đền thờ để ghi nhớ công ơn. Từ đó, nhân dân suy tôn hai bà là Chúa Thác Bờ – những vị thần linh thiêng che chở, bảo vệ cho dân bản và cho những chuyến thuyền qua lại trên dòng sông Đà luôn được bình an.
Theo lời kể của các bậc cao niên, trước đây tại xã Hào Tráng từng tồn tại một ngôi Đền và một ngôi Miếu cùng thờ Chúa Thác Bờ. Đến năm 1979, khi Nhà nước triển khai xây dựng công trình thủy điện Hòa Bình và giải phóng lòng hồ, Thủ nhang của ngôi Đền đã đưa nơi thờ tự chuyển lên vùng đất Vầy Nưa thuộc huyện Đà Bắc, nơi này được biết đến với tên gọi Đền Thờ Chúa Thác Bờ Vầy Nưa.
Còn Thủ nhang của ngôi Miếu thì đưa di tích lên xây dựng lại tại vùng Thung Nai, huyện Cao Phong, trở thành Đền Chúa Thác Bờ Thung Nai. Hai ngôi đền hiện tọa lạc ở hai bên bờ sông, cách nhau khoảng 10 phút đi thuyền. Đáng chú ý, Đền thờ Chúa Thác Bờ tại Vầy Nưa hiện đã được xếp hạng là di tích lịch sử văn hóa.
Sử sách còn ghi lại rằng, sau khi đánh bại quân xâm lược nhà Minh, vào năm 1432, Bình Định Vương Lê Lợi đã thân chinh dẫn quân tiến lên miền biên viễn xa xôi, dẹp loạn Đèo Cát Hãn tại vùng Mường Lễ – nay thuộc tỉnh Lai Châu – nhằm bảo vệ sự bình yên cho biên cương, nơi được xem là phên dậu trọng yếu của đất nước. Trên đường khải hoàn trở về sau chiến thắng, nhà vua đã dừng chân tại khu vực thác Bờ – nơi nổi tiếng với những ghềnh thác hiểm trở.
Trước vẻ đẹp hùng vĩ của sông núi, trong khí thế hào hùng của người chiến thắng, Lê Lợi đã rút gươm, phạt đá và khắc một bài thơ chữ Hán theo thể thất ngôn bát cú, mang tựa đề “Chinh Đèo Cát Hãn, quá Long Thủy đê” (Đi đánh Đèo Cát Hãn trở về, qua đường đê Long Thủy).
Bài thơ được khắc trên một mỏm đá vôi lớn, nằm ngay bên ghềnh Thác Bờ, thuộc xã Hào Tráng (xưa) của huyện Đà Bắc. Mỏm đá cao trên 5 mét, được mài nhẵn ở phần lưng chừng để tạo thành mặt phẳng có chiều dài khoảng 1,5 mét và cao gần 1 mét, chính tại mặt phẳng đó, bia thơ được khắc vào đá. Nội dung bia gồm phần tiểu dẫn và bài thơ của vua Lê Lợi – một chứng tích lịch sử sống động về cuộc chinh phạt và tấm lòng của vị anh hùng dân tộc dành cho non sông gấm vóc.
Lạc khoản trên bia ghi rõ: “Năm Nhâm Tý, Thuận Thiên thứ 5 (1432) tháng 3, ngày tốt. Ta đi đánh Đèo Cát Hãn qua đây, làm một bài thơ, nói về đường lối phòng Nhung Địch cho đời sau biết: Man Mường Lễ mặt người dạ thú, ngạch trở giáo hóa, phải tiêu diệt ngay. Nên nghĩ sinh dân thiên hạ, chẳng ngại lam chướng, mà phương lược xuất chinh tiến quân bằng đường thủy hai sông Thao, Đà là hơn cả”.
Bài thơ đề rằng:
"Gập ghềnh hiểm hóc chẳng từ nan,
Già vẫn nguyên còn sắt đá gan.
Hào khí nghìn mù đều sạch quét,
Tráng tâm muôn núi cũng bằng san.
Biên phòng tất khéo mưu phòng lược,
Xã tắc nên trù kế cửu an.
Ghềnh thác ba trăm năm lời cổ ngữ,
Như nay dòng thuận chỉ xuôi nhàn”.
Khối đá có khắc bài thơ của vua Lê Lợi hiện vẫn được bảo tồn cẩn thận và mới đây đã được chuyển về khu di tích Đền Thác Bờ – nơi dựng bia Lê Lợi – như một minh chứng lịch sử đầy tự hào của dòng sông trước khi thác Bờ bị ngập sâu dưới hàng trăm mét nước do công trình thủy điện Hòa Bình.
Truyền thuyết về bà Chúa Thác Bờ có thể xem là hình ảnh biểu trưng cho người mẹ Việt Nam – sự hóa thân linh thiêng của hai người phụ nữ dân tộc Mường và Dao, đồng thời là biểu hiện sinh động cho tình đoàn kết keo sơn giữa hai cộng đồng dân tộc Mường – Dao ở vùng Hòa Bình.
Tại nơi đây, Đền Chúa Thác Bờ được các tín đồ trong cộng đồng tín ngưỡng Thờ Mẫu hết sức tôn kính. Mỗi dịp lễ hội, đông đảo du khách và người dân từ khắp nơi đều về dự lễ, tạo nên không khí linh thiêng và trang trọng. Ngày nay, cùng với đền thờ vua Lê Thái Tổ, hai đền Chúa Thác Bờ tại Vầy Nưa và Thung Nai đã trở thành những điểm nhấn đặc sắc trong không gian văn hóa – tâm linh của vùng lòng hồ sông Đà. Những công trình này không chỉ làm phong phú thêm đời sống văn hóa – tinh thần của đồng bào dân tộc Mường, Dao nơi đây, mà còn là những biểu tượng ý nghĩa góp phần quan trọng trong lộ trình xây dựng hồ Hòa Bình trở thành khu du lịch quốc gia trong tương lai.
Bài viết liên quan
Cô Bé Ngai Vàng là hiện thân là cô bé Thượng Ngàn nơi cô hiển linh giáng ngự tại Núi Ngai Vàng.
Bản thân Huyền Tích đã phụng sự việc Thánh như thế nào? Nay xin kể lại một chút mà bản thân Huyền Tích đã trải qua.
Chữ "Hiếu" là một trong những giá trị đạo đức truyền thống quan trọng nhất của văn hóa phương Đông, đặc biệt là ở Việt Nam.
Tu là để trả nghiệp! Nhiều người cứ hỏi thầy có xem bói không? Câu trả lời của Huyền Tích là không.
Trường hợp do gia tiên có Bà Cô, Ông Mãnh linh thiêng có duyên được tu tập được chắp táp cửa Đình Thần Tứ Phủ, cửa Mẫu. Phần âm gia tiên mộ Đạo bén duyên hoặc gia tiên khát bóng vọng cầu muốn con c
Một số các trường hợp lính ghế Tứ Phủ khi gặp khó khăn thường than là sao con không sống ác với ai, có làm gì ác đâu mà các Ngài hành con khổ quá vậy? Chỉ những lời than trách vô tình như vậy cũng
Có bạn đồng đặt câu hỏi rằng: "Thầy con nhà có đại tang mà sau mấy ngày đã mở phủ cho con rồi có sao không ạ?
Các ngày lễ tiết Tiên Thánh hay còn gọi là ngày tiệc trong tín ngưỡng Tam Tứ Phủ là những ngày lễ rất quan trọng đối với các đồng nhân.
Đền Chúa Thác Bờ hiện nay là một trong những ngôi đền tâm linh được rất nhiều người biết đến.
Quan Xà Thần, còn được gọi là đôi Quan Thanh Xà Bạch Xà, là hai vị thần rắn đứng ở hàng cuối trong hệ thống thần linh Tứ Phủ. Hai vị này thường được gọi chung là Ông Lốt.
Quan Ngũ Hổ hay còn gọi là thần hổ được thờ với tư cách là một sơn thần, có ban thờ riêng thể hiện sự linh thiêng đại diện cho sức mạnh bảo vệ và sự uy quyền, trấn giữ những ngôi đ
Bản văn Cô Bơ 1
Nhang thơm một triện, trống điểm ba hồi
Đệ tử con, dâng bản văn mời
Dẫn sự tích thoải cung công chúa
Tiền duyên sinh ở: thượng giới tiên cung
Cô Bơ Thoải hay còn gọi là Cô Bơ Bông (Cô Ba Thoải Cung) Cô là Vị Thánh Cô thứ ba trong hàng Tứ Phủ Thánh Cô cai quản miền Thoải Cung nên gọi là Cô Ba Thoải Cung.
Có rất nhiều các bạn có căn số trước khi ra trình đồng mở phủ đều mong muốn tìm được người Thầy của mình. Các bạn yêu quý nhắn tin hỏi Huyền Tích về tuổi nào thì hợp để làm Thầy cho bản thân mình?
Không biết từ khi nào đã có sự phân biệt về cách gọi, cách xưng hô của các lính ghế bên Tứ Phủ.
Nếu coi tâm linh là một nghề thì Huyền Tích không phải lủi thủi bao nhiêu năm một mình đi cúng, các đệ tử nam trong bản hội và cả bên ngoài xin theo học Pháp. Nhưng không biết đến khi chết có tìm đ
Thánh Mẫu mà thương ai định chọn ai làm việc lớn trách nhiệm lớn lao, Mẫu sẽ rèn rũa tâm trí người đó vững vàng trước sóng gió.
Chúng ta vẫn nhầm lẫn bè là bạn, đến khi bị lợi dụng, bị hại mới nhận ra.
Có đệ tử hỏi rằng: Y vào sơn Môn khác là như nào hả Thầy? nay Huyền Tích xin chia sẻ đôi lời cho các lính ghế Tứ Phủ được tỏ.
Nhiều Đồng nhân vẫn không biết đâu là Chốn Tổ của mình? Đa số nghĩ nơi mình mở phủ là chốn tổ, bản thân người Thầy mở phủ cho mình cũng không có chốn tổ để về, cũng không biết đâu là chốn tổ của mì
Lạy Mẫu! Tại sao chúng con phải xoay khăn? Thời buổi Đồng Tiền lên ngôi! "Thượng bất chính, hạ tắc loạn"; "Giáo bất nghiêm sư chi đọa, sinh bất dưỡng phụ chi lỗi".
教不嚴師之 墮
生不飬父之纇
Tổ có nói: "Thuận hành nghịch hành, tận thị đạo tràng vô vi phật sự". Tất cả các pháp đều là phương tiện.
Cha chấm Lính Mẹ bắt Đồng cơ hành khốn đốn nếu bạn đúng con bốn phủ, bạn phải tìm Thầy đại tấu dẫn trình khai đàn mở Phủ. Khi đã là con bốn Phủ thì tu sao để yên căn yên mệnh?
Thế Nào là Căn Hạnh Của Người Xuất Gia? Huyền Tích xin chia sẻ về căn của người xuất gia phải có một yếu tố đó là “Duyên".
Dưới đây là Văn Cô Bé Ngai Vàng, đã được tách sẵn giúp cho những ai muốn học Hát Văn Cô Bé Ngai Vàng sẽ dễ dàng hơn:
"Dâng văn cô bé ngai vàng
Quan lớn Đệ Nhị Thượng Ngàn hay còn gọi là Quan Lớn Đệ Nhị Giám Sát là người thông minh, chính trực, văn võ toàn tài.
Quan lớn Đệ Nhất Thượng Thiên tên đầy đủ là Đệ Nhất Thượng Thiên Hoàng Thái Tử Vương Quan hay còn gọi là Đệ Nhất Tôn Quan. Ông là vị quan đứng hàng đầu trong Ngũ Vị Tôn Quan.
Quan lớn Đệ Nhất Thượng Thiên hay còn gọi là Đệ Nhất Tôn Quan là vị quan lớn đứng đầu trong Ngũ Vị Tôn Quan.
Trong hệ thống Tứ Phủ, Cô Bơ Bông là vị thánh cô rất nổi tiếng và thường hay về ngự đồng để cứu độ cho các lính ghế củ